रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेडने (RIL) नुकतेच भारतीय सैन्याच्या ‘ऑपरेशन सिन्दूर’ या मोहिमेच्या नावावर ट्रेडमार्क मिळवण्यासाठी अर्ज दाखल केला होता. मात्र, या निर्णयावर सोशल मीडियावर आणि जनतेकडून तीव्र टीका झाल्यानंतर कंपनीने हा अर्ज मागे घेतल्याची माहिती समोर आली आहे. या घटनेने ट्रेडमार्कच्या कायदेशीर आणि नैतिक पैलूंवर पुन्हा एकदा चर्चा सुरू झाली आहे.
काय आहे ‘ऑपरेशन सिन्दूर’?
‘ऑपरेशन सिन्दूर’ ही भारतीय सैन्याने 7 मे 2025 रोजी पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त काश्मीरमधील दहशतवादी तळांवर केलेली लक्ष्यित हल्ल्यांची मोहीम आहे. 22 एप्रिल रोजी पहलगाम येथे झालेल्या दहशतवादी हल्ल्याला प्रत्युत्तर म्हणून ही कारवाई करण्यात आली. या मोहिमेचे नाव ‘सिन्दूर’ हे भारतीय संस्कृतीतील बलिदान आणि शौर्याचे प्रतीक मानले जाते, ज्यामुळे त्याला राष्ट्रीय भावनिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे.
रिलायन्सचा ट्रेडमार्क अर्ज:
रिलायन्स इंडस्ट्रीजने 7 मे 2025 रोजी ‘ऑपरेशन सिन्दूर’ या नावाचा ट्रेडमार्क नोंदणीसाठी अर्ज दाखल केला होता. हा अर्ज प्रामुख्याने मनोरंजन, मीडिया आणि संबंधित सेवांसाठी होता. कंपनीचा हेतू या नावाचा वापर चित्रपट, मालिका किंवा इतर व्यावसायिक प्रकल्पांसाठी करण्याचा असल्याचे समजते. रिलायन्ससह मुकेश चेतराम अग्रवाल, ग्रुप कॅप्टन (निवृत्त) कमल सिंग ओबेरह आणि दिल्लीतील वकील आलोक कोठारी यांनीही याच नावासाठी ट्रेडमार्क अर्ज दाखल केले होते.
मात्र, या अर्जावर सोशल मीडियावर तीव्र प्रतिक्रिया उमटल्या. अनेकांनी रिलायन्सवर टीका करताना म्हटले की, राष्ट्रीय शौर्य आणि बलिदानाचे प्रतीक असलेल्या नावाचा व्यावसायिक वापर करणे अयोग्य आहे. एका एक्स वापरकर्त्याने लिहिले, “जेव्हा देश शत्रूशी लढत आहे, तेव्हा व्यापारी धंद्याचा विचार करणे बेशरमपणाचे आहे.” दुसऱ्या वापरकर्त्याने तर याला “शहीदांच्या नावावर नफा कमावण्याचा प्रयत्न” असे संबोधले.
रिलायन्सने अर्ज मागे घेतला
सोशल मीडियावर आणि जनतेकडून झालेल्या टीकेनंतर रिलायन्सने आपला ट्रेडमार्क अर्ज मागे घेण्याचा निर्णय घेतला. कंपनीने याबाबत अधिकृत निवेदन जारी केले नसले तरी सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, जनतेच्या भावनांचा आदर करत हा निर्णय घेण्यात आला. काहींच्या मते, रिलायन्सला या नावाच्या व्यावसायिक वापरामुळे होणारा संभाव्य वाद टाळायचा होता.
ट्रेडमार्क म्हणजे काय?
ट्रेडमार्क हा बौद्धिक संपदेचा एक प्रकार आहे, जो एखाद्या उत्पादन, सेवा किंवा ब्रँडला विशिष्ट ओळख प्रदान करतो. ट्रेडमार्कमध्ये नाव, लोगो, स्लोगन, डिझाइन किंवा ध्वनी यांचा समावेश असू शकतो. यामुळे ग्राहकांना एका कंपनीचे उत्पादन किंवा सेवा दुसऱ्यापासून वेगळे ओळखता येते. भारतात ट्रेडमार्क कायदा, 1999 अंतर्गत ट्रेडमार्क नोंदणी केली जाते.
ट्रेडमार्कचे महत्त्व:
ब्रँड ओळख: ट्रेडमार्कमुळे कंपनीची उत्पादने किंवा सेवा बाजारात वेगळी ओळख मिळवतात.
कायदेशीर संरक्षण: नोंदणीकृत ट्रेडमार्कचा गैरवापर झाल्यास कायदेशीर कारवाई करता येते.
विश्वासार्हता: ग्राहक नोंदणीकृत ब्रँडवर अधिक विश्वास ठेवतात.
आर्थिक मूल्य: यशस्वी ट्रेडमार्क हे कंपनीसाठी मोठी आर्थिक संपत्ती ठरू शकते.
भारतात सैन्य मोहिमांच्या नावांना बौद्धिक संपदा म्हणून संरक्षण मिळत नाही, कारण संरक्षण मंत्रालय अशी नावे नोंदणीकृत करत नाही. यामुळे खासगी व्यक्ती किंवा कंपन्या अशा नावांसाठी ट्रेडमार्क अर्ज दाखल करू शकतात. मात्र, ‘ऑपरेशन सिन्दूर’ सारख्या राष्ट्रीय भावनेशी निगडित नावाचा व्यावसायिक वापर करणे नैतिकदृष्ट्या योग्य आहे की नाही, यावर चर्चा सुरू आहे. काहींच्या मते, अशा नावांचा वापर केवळ सैन्याशी संबंधित कल्याणकारी कामांसाठी व्हावा, जसे की सशस्त्र सेना कल्याण निधी.
आमचे सर्व लेख आणि माहिती मिळण्यासाठी फॉलो करा: फेसबुक । इंस्टाग्राम । ट्विटर । टेलिग्राम । शेअरचाट
आता रायगडचे पर्यटन, विशेष बातम्या, दिनविशेष, आरोग्य यासंदर्भातील माहिती मिळण्यासाठी आमचे टेलिग्राम चॅनेल नक्की सबस्क्राइब करा. https://t.me/RaigadExplore
आमचे इतर लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा: www.raigadexplore.in
पुढील लिंक क्लिक करून डेली अपडेट्ससाठी आमचा रायगड Explore व्हाट्सअप ग्रुप जॉईन करू शकता: Join What’s App Group